Jak bezpiecznie postępować z resztkami środków ochrony roślin?
Każdy użytkownik pestycydów jest zobowiązany do przestrzegania zasad Dobrej Praktyki Ochrony Roślin. W myśl tych zasad stosujący pestycydy jest odpowiedzialny za właściwe postepowanie z resztkami środków ochrony roślin tak by nie powodować skażenia gleby, wód podziemnych i uszkodzenia upraw. Mówiąc o resztkach środków ochrony roślin mamy na myśli niezużytą ciecz użytkową oraz puste po nich opakowania.
Jak zagospodarować niezużytą ciecz użytkową, puste opakowania i przeterminowane niewykorzystane do zabiegów środki ochrony roślin? Planując zabiegi ochronne należy przestrzegać kilku wskazówek. Ważne jest, by unikać gromadzenia nadmiaru środków ochrony roślin i kupować tylko takie ilości, które są potrzebne do zastosowania w jednym sezonie wegetacyjnym. Każdorazowo należy zapoznać się z zaleceniami zamieszczonymi na etykiecie – instrukcji stosowania, dotyczącymi postepowania z opakowaniami i resztkami preparatu, które są regulowane odpowiednimi przepisami prawa. Należy pamiętać, że odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej przeznaczone do zniszczenia, skażoną glebę lub inne materiały użyte do oczyszczania powierzchni z rozlanych czy rozsypanych środków, powinno się również traktować jak resztki środków ochrony roślin.
Postępowanie z resztkami cieczy użytkowej i wodą po myciu aparatury. Optymalnym rozwiązaniem zawsze byłoby zużycie całej cieczy użytkowej podczas zabiegu. Często tak się nie dzieje. Jeśli zdarzy się, że tej cieczy sporządzono zbyt dużo, to najlepiej wykorzystać ją w zalecany sposób na innej plantacji. W przypadku zaś jeżeli nie ma takiej możliwości, to jej nadmiar (po uprzednim rozcieńczeniu),należy zużyć na plantacji uprzednio opryskiwanej przy zwiększonej prędkości roboczej niż wykonywany planowy zabieg lub na własnym nieużytkowanym rolniczo terenie np. ugorze. Niezużytą ciecz roboczą można także unieszkodliwić wykorzystując rozwiązania techniczne zapewniające biologiczną degradację substancji czynnych środków ochrony roślin lub unieszkodliwić w inny sposób, zgodny z przepisami o odpadach.
Wodę po płukaniu zbiornika opryskiwacza można zużyć do przygotowywania cieczy użytkowej z wyjątkiem popłuczyn zawierających herbicydy. Nie wolno usuwać wody zawierającej pestycydy w sposób mogący spowodować skażenie zbiorników lub ujęć wody. Użytkownik, który musi wylać nadmiar cieczy użytkowej lub skażoną wodę po myciu, powinien to zrobić tylko na własnym terenie, w miejscu wyznaczonym, jeżeli nie zabraniają tego zalecenia w etykiecie – instrukcji stosowania. Miejsce takie musi być oddalone od zbiorników wody, położone na terenie o niskim poziomie wód podziemnych. Teren ten powinien być nachylony w stronę spływu wód powierzchniowych.
Postępowanie z pustymi opakowaniami po środkach ochrony roślin. O tym jak postępować z opakowaniami po pestycydach mówi ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Niewykorzystane do przygotowania cieczy roboczej środki ochrony roślin oraz puste opakowania po środkach należy traktować jako odpady niebezpieczne i tak też jako odpady niebezpieczne należy je usuwać. Odpowiednie zapisy jak postępować z pustymi opakowaniami znajdują się na etykiecie – instrukcji stosowania każdego preparatu. W przypadku odpadu niebezpiecznego należy go dodatkowo czytelnie oznaczyć i przechowywać w miejscu do tego przeznaczonym.
Aby w jak największym stopniu ograniczyć zagrożenie dla środowiska wynikające np. z niewłaściwego postępowania z opakowaniami po środkach ochrony roślin, zaleca się trzykrotne ich płukanie, a następnie wlanie popłuczyn do zbiornika opryskiwacza z cieczą użytkową. Opróżnione opakowania po środku zaleca się zwrócić do sprzedawcy, u którego środek został zakupiony lub do autoryzowanych punktów zbiorczych lub do punktów zajmujących się utylizacją odpadów niebezpiecznych. O tym gdzie znajdują się takie punkty informują sprzedawcy, przedstawiciele handlowi lub urzędy miast czy gmin. Niektóre opakowania można traktować jak odpady komunalne. Wówczas taka informacja jest podana na etykiecie. W przypadku odpadów niebezpiecznych koniecznym jest używanie odpowiednich pojemników zapobiegających skażeniu środowiska. Ważne jest, by opakowań po środku ochrony roślin nie spalać we własnym zakresie ani wykorzystywać do innych celów, w tym także traktować ich jako surowce wtórne.
Zagospodarowanie pozostałości środków ochrony roślin. Dużym problemem, gdy mówimy o odpadach niebezpiecznych są niepełnowartościowe środki ochrony roślin; np. środki przeterminowane i wycofane z użycia. W żadnym wypadku nie można ich używać do kolejnych zabiegów i także w żadnym wypadku nie można ich unieszkodliwiać we własnym gospodarstwie. Kategorycznie zabrania się ich spalania we własnym zakresie i zakopywania na terenie gospodarstwa. Niedopuszczalne jest także wylewanie środków do kanalizacji, nieużywanych studni, rzek, zbiorników wodnych i składowanie w jakichkolwiek miejscach, gdzie mogłoby dojść do skażenia gleby i wody. Wszystkie tego typu niepełnowartościowe środki ochrony roślin należy przekazać specjalistycznym służbom zajmującym się utylizacja odpadów niebezpiecznych. Firmę , która posiada takie uprawnienia można znaleźć w Internecie lub spytać o nią w miejscowym oddziale Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Preparaty niezdatne do stosowania to także takie, które przez przypadek ulegną rozlaniu czy rozsypaniu. Nie należy ich nigdy spłukiwać, a tylko zebrać za pomocą materiałów absorbujących. Może to być np. drobny suchy piasek, trociny, torf, specjalne maty czy inny materiał dobrze wchłaniający płyny. Jeżeli rozsypane zostały proszki czy granule, można je delikatnie spryskać woda lub nakryć folią przez co nie dopuści się do dalszego ich rozprzestrzeniania. Rozlane lub rozsypane preparaty należy zebrać do worków plastikowych lub beczek i przeznaczyć do dalszej utylizacji. Zgłaszając odpady do utylizacji należy określić rodzaj odpadów wg. listy kodów określonych przez Ministra Środowiska. Poniżej przykłady kodów odpadów najczęściej stosowanych w przypadku środków ochrony roślin:
– 02 01 08* Odpady agrochemikaliów zawierające substancje niebezpieczne, w tym środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne).
– 02 01 09 Odpady agrochemikaliów inne niż wymienione w 02 01 08.
– 07 04 80* – Przeterminowane środki ochrony roślin.
– 15 01 10* – Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone.
Racjonalne i odpowiedzialne gospodarowanie środkami ochrony roślin realnie przyczynia się do ochrony środowiska (w szczególności gleby i wody). Niewłaściwie zagospodarowane resztki środków ochrony roślin są bowiem ukrytym i długotrwałym źródłem zagrożeń dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zagrożenia te można istotnie ograniczyć uświadamiając użytkowników ŚOR i wdrażając dobre praktyki postępowania ze środkami.
