Zwalczanie chwastów w zbożach – jakie herbicydy należy zastosować?
Chwasty dwuliścienne oraz jednoliścienne stanowią ogromny problem w uprawie zbóż, a w szczególności zbóż ozimych. Wysokie zapotrzebowanie chwastów na światło, wodę oraz składniki pokarmowe powoduje, że konkurują one z roślinami uprawowymi, ograniczając ich wzrost oraz rozwój. Bardzo często obecność chwastów w zbożach przyczynia się również do rozwoju chorób grzybowych lub pojawiania się innych patogenów. Podczas uprawy zbóż ozimych, zaleca się przeprowadzenie ich odchwaszczenia jeszcze w okresie jesiennym. W praktyce jednak bardzo często zdarza się tak, że jesienne zastosowanie herbicydów jest pomijane, dlatego wiosenne zabiegi powinny być wykonane jak najwcześniej ze względu na szybki rozwój chwastów oraz osiąganie przez nich fazy, w której są mniej podatne na działanie herbicydów. Poza tym nawet, jeżeli jesienne odchwaszczanie zostało wykonane, bardzo często w okresie wiosennym potrzebne jest wykonanie zabiegu korekcyjnego. Chwasty zbóż ozimych stanowią szczególne niebezpieczeństwo z tego względu, że posiadają one zdolność do kiełkowania nawet w bardzo niskich temperaturach. Na plantacjach zbóż jarych wczesną wiosną pojawiają się gatunki chwastów charakterystyczne dla ozimin. Uważa się jednak, że eliminacja chwastów w zbożach jarych jest znacznie łatwiejsza niż w zbożach ozimych. W tym roku okres jesienno-zimowy charakteryzował się wyższymi temperaturami. Łagodna zima, a także odpowiednia wilgotność skutkowały sprzyjającymi warunkami dla intensywnego rozwoju chwastów.
Ważnym momentem przed rozpoczęciem zabiegów herbicydowych w uprawie zbóż, jest wcześniejsza lustracja pola. Wczesna oraz dokładnie wykonana lustracja pól pozwoli na określenie składu gatunkowego, a także faz rozwojowych chwastów, co da nam możliwość na dobranie odpowiednich terminów oraz skutecznych dawek do ich zwalczania. Niestety nie istnieją idealne herbicydy, które mogłyby zwalczać wszystkie chwasty, dlatego bardzo ważnym aspektem jest informacja o obecności poszczególnych chwastów w polu. Szacuje się że w zbożach może występować do 150 gatunków chwastów, przy czym około 50 jest bardzo powszechnych. Do najbardziej groźnych chwastów zbóż należą: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, tobołki polne, przytulia czepna, rumian polny, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, miotła zbożowa, perz właściwy, itd. Szczególne zagrożenie stanowią chwasty jednoliścienne (miotła zbożowa, perz właściwy) ze względu na ich botaniczne pokrewieństwo z roślinami zbożowymi. Występowanie dużej ilości roślin miotły zbożowej w uprawie zbóż, może powodować zmniejszenie plonu nawet do 50-60%, natomiast obecność w łanie perzu właściwego do 10%. Chwasty dwuliścienne w uprawie zbóż są porównywalnie łatwiejsze do zwalczenia w odniesieniu do chwastów jednoliściennych, jednak stanowią również ogromne zagrożenie. Chwasty dwuliścienne charakteryzują się szybkim tempem rozwoju, a także znacznie zubożają glebę w składniki mineralne. Uważa się, że ich obecność w łanie pszenicy może prowadzić do obniżenia plonu nawet o 5 dt/ha.
Dobór właściwego środka ochrony roślin nie stanowi większego problemu, ale wymaga jednak wiedzy na temat tego co dokładnie chcemy zwalczyć oraz jaką substancję aktywną oraz jej mechanizm działania najlepiej zastosować. Herbicydy w okresie wiosennym możemy stosować tuż po ruszeniu wegetacji. Pewną przeszkodą w tym okresie mogą być niskie temperatury, dlatego należy wybrać środki ochrony roślin na bazie substancji mniej podatnych na niskie temperatury, takie jak: halauksyfen metylu (działa w temperaturze od 2°C), florasulam (działa w temperaturze od 4°C) lub fluroksypyr (działa w temperaturze od 5°C). Większość środków ochrony roślin rekomendowana jest do ich zastosowania w okresie przed krzewieniem zbóż. W tej fazie najczęściej stosowanymi herbicydami są środki, zawierające substancje czynne metsulfuron, tifensulfuron, florasulam, lub fluroksypyr. Na chwasty jednoliścienne zalecane jest stosowanie środków na bazie pinoksadenu, pinoksadenu w połączeniu z klodinafopem, chlorotoluronu, fenoksaprop-P-etylu, które skutecznie zwalczają miotłę zbożową oraz wyczyńca polnego. W celu zwalczenia chwastów dwuliściennych rekomendowane jest stosowanie środków zawierających jedną substancję czynną np., 2,4-D, MCPA lub środków zawierających mieszaninę kilku substancji aktywnych: 2,4-D w połączeniu z dikamba, MCPA w połączeniu z dikamba lub mekoprop-p wraz z MCPA i dikamba. Substancje czynne 2,4-D, MCPA, merkop-p, dikamba, a także fluroksypyr działają na zasadzie podobnej do auksyn, czyli hormonów wzrostu naturalnie występujących w roślinach. Te substancje aktywne po wchłonięciu do rośliny akumulowane są w tkankach wzrostowych chwastów w większym stężeniu niż ich naturalne auksyny, co skutkuje deregulacją procesu wzrostu komórkowego. Poza tym substancje aktywne o tym mechanizmie działania zaburzają metabolizm azotu chwastów. Procesy zachodzące w roślinach pod wpływem wymienionych substancji czynnych prowadzą do nieprawidłowego oraz niekontrolowanego wzrostu chwastów, a w konsekwencji zamierania rośliny. Substancje te są selektywne, dlatego nie stanowią zagrożenia dla roślin uprawnych.
Do skutecznych herbicydów o takim mechanizmie działania możemy zaliczyć środek ochrony roślin PREMIER D 750 SL, zawierający dwie substancje czynne (MCPA oraz dikamba). Produkt ten przeznaczony jest do powschodowego zwalczania chwastów dwuliściennych w zbożach ozimych (pszenica ozima, jęczmień ozimy, przenżyto ozime, żyto) oraz zbożach jarych (pszenica jara, jęczmień jary, pszenżyto jare, owies). Premier D 750 SL jest selektywnym herbicydem o działaniu układowym, pobieranym przez liście chwastów powodując ich deformację, a następnie zahamowanie wzrostu roślin i ich zamieranie. Połączenie dwóch substancji czynnych MCPA i dicamba w tym preparacie zwiększa zakres chwastów wrażliwych o takie gatunki jak maruna bezwonna, gwiazdnica pospolita, rdest powojowaty, przytulia czepna oraz rumian polny, samosiewy rzepaku. Pomocnym w zwalczaniu chwastów w łanie zbóż ozimych oraz jarych może być również środek na bazie substancji aktywnej fluroksypyr – DICOLEN 200 EC. Produkt ten jest herbicydem selektywnym o działaniu układowym. W roślinach chwastów powoduje on zakłócenie procesu podziału komórek. Środek jest pobierany przez liście, a następnie przemieszczany po całej roślinie, powodując deformację oraz zahamowanie wzrostu, a w konsekwencji zamierania chwastów. Zamieranie chwastów następuje mniej więcej po 5-10 dniach po aplikacji. Środek ten pozwala zwalczać przytulię czepną w każdej fazie jej rozwoju.
W zwalczaniu chwastów dwuliściennych mogą być pomocne herbicydy o innych mechanizmach działania, takie jak: metsulfuron metylowy, tifenosulfuron metylowy, florasulam. Te substancje aktywne należą do herbicydów selektywnych, a mechanizm ich działania polega na hamowaniu syntazy acetylomlecznowej (ALS) w roślinach, która odpowiada za katalizowanie biosyntezy aminokwasów w roślinach. Hamowanie jej działania przez te substancje aktywne polega na zahamowaniu podziału komórek roślinnych, co prowadzi do zamierania chwastów. Środek o takim mechanizmie działania, który będzie skutecznym narzędziem w zwalczaniu chwastów w zbożach w okresie wiosennym to LOOMA 750 WG, zawierający dwie substancje czynne: metsulfuron metylowy oraz tifenosulfuron metylowy, które działają w roślinie systemicznie. Substancje te pobieranie są głownie przez liście oraz korzenie, a następnie szybko przemieszczane w roślinie, powodując zahamowanie wzrostu chwastów. Środek najskuteczniej działa na młode intensywnie rosnące chwasty, a pierwsze efekty są widoczne już po 7-14 dniach po wykonaniu zabiegu. Środek ten pozwoli skutecznie zwalczyć takie chwast jak: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mak polny, chwasty rumianowate, samosiewy rzepaku i inne dwuliścienne chwasty, ale również jest pomocny w walce z miotłą zbożową w uprawie pszenicy ozimej.
Na rynku obecne są również środki ochrony, które mają swoje zastosowanie w zwalczaniu tak chwastów jednoliściennych, jak i dwuliściennych. Większość tych preparatów zawiera takie substancje czynne jak: jodosulfuron metylosodowy lub też występują na bazie kilku substancji aktywnych np. diflufenikan + florasulam + penoksulam, diflufenikan + flufenacet oraz inne.
Pamiętajmy, że istotnym w zwalczaniu chwastów oraz doborze właściwego herbicydu jest dokładne rozpoznanie gatunków obecnych w łanie roślin zbożowych oraz ich fazy wzrostu. Tylko właściwie dobrany środek ochrony roślin zapewni wysoką skuteczność oraz pozwoli uzyskać plony o najwyższej jakości.
Środek DICOLEN 200 EC występuje również pod nazwami handlowymi: TIRON 200 EC, HEXYPYR 200 EC, natomiast PREMIER D 750 SL pod nazwą LIDER D 750 SL.
Autor: Mariya Halka – Specjalista ds. Rejestracji Synthos AGRO
