Zespół uprawek pożniwnych

Żniwa w Polsce jeszcze wciąż trwają, a dotychczasowe zbiory, pomimo niesprzyjających w tym roku warunków pogodowych można zaliczyć do udanych. Niedługo żniwa będą dobiegać końca, dlatego bardzo ważną kwestią jest zaplanowanie prac w polu po okresie zbiorów. Do zespołu uprawek pożniwnych możemy zaliczyć: przyoranie resztek pożniwnych, zwalczanie chwastów oraz zabiegi podorywki i bronowania lub kultywatorowania. Zazwyczaj na prace te przeznacza się około trzech tygodni.
Przyorywanie resztek pożniwnych (słomy) jest procesem pozytywnie wpływającym na poprawę właściwości fizycznych, chemicznych oraz biologicznych gleby oraz w dużej mierze wpływa na zwiększenie zawartości substancji organicznej w glebie, a co za tym idzie, jej żyzności. Uważa się, że jedna tona słomy może dostarczyć 5-10 kg N, 3-5 kg P2O5, 14-28 kg K2O i około 1,4 – 2,5 kg Mg. Dodatkowo obecność słomy na powierzchni pola pozwala na odbijanie promieni słonecznych i ograniczanie nagrzewania gleby, co skutkuje zmniejszeniem stopnia parowania wody z gleby. Ważnym elementem jest dokładne rozdrobnienie słomy na kawałki mniej więcej 8-10 cm i równomiernie rozmieszczone w glebie, tak aby nie utrudniały kiełkowanie roślin następczych.
W okresie pożniwnym bardzo ważnym elementem jest zatrzymanie wody w glebie, tak jak jest ona niezbędna do zachodzenia procesów mineralizacji i humifikacji resztek pożniwnych, a także wzrostu roślin następczych. Po zbiorach woda bardzo szybko ulega parowaniu z gleby, z tego względu zadaniem każdego rolnika jest jak najszybsze wykonanie zabiegów uprawy gleby. Jednym z najważniejszych zabiegów agrotechnicznych w tym terminie jest podorywka, która pozwala na spulchnienie gleby i przygotowanie jej pod rośliny następcze. Zabieg podorywki również przyczynia się do częściowego zwalczania chwastów.
Okres po żniwach jest dobrym czasem do zwalczania chwastów uporczywych w polu przed siewem roślin następczych. Termin ten jest najlepszy do zwalczania takich chwastów jak: komosa biała, mlecz polny, perz właściwy, mniszek pospolity, rumiany i inne. W zależności od występowania chwastów, po wykonanej lustracji pola należy rozważyć mechaniczne metody zwalczania chwastów, a w przypadku ich dalszej obecności metodę chemiczną. W przypadku zatrzymania wody w glebie nasiona chwastów mogą kiełkować również w późniejszym terminie oraz mogą być zniszczone podczas kolejnych uprawek, takich jak bronowanie. Bronowanie jest zazwyczaj wykonywane za pomocą brony talerzowej lub zębowej. Głównym celem bronowania jest płytkie spulchnianie powierzchniowej warstwy gleby na głębokość około 5 – 13 cm. Podczas bronowania zniszczeniu mogą ulegać niektóre chwasty, np. takie jak perz właściwy, natomiast w przypadku chwastów o głębokim systemie korzeniowym zabieg ten nie będzie skuteczny. Zabieg bronowania ma również na celu pobudzenie aktywności biologicznej gleby poprzez równomierne rozprowadzenie resztek pożniwnych, co wpływa na ich szybszy rozkład.
W niektórych przypadkach, gdy gleba jest w znacznym stopniu porośnięta perzem niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu kultywatorowania. Głównym zadaniem kultywatorowania jest kruszenie, spulchnianie oraz mieszanie roli (górna warstwa gleby do 30 cm) bez dodatkowego jej obracania. Zabieg ten wykonuje się zazwyczaj na głębokości 10 – 20 cm gleby. Proces kultywatorowania umożliwia wyciągnięcie chwastów, a w głównej mierze perzu właściwego na powierzchnię gleby. W odniesieniu do bronowania, kultywatorowanie dodatkowo w przypadku wprowadzania nawozów również może zapewnić ich lepsze wymieszanie w glebie.
Duże znaczenie w okresie pożniwnym w zatrzymywaniu wody w glebie mają rośliny uprawiane jako międzyplon. Międzyplon należy do zabiegów agrotechnicznych mających na celu poprawę parametrów uprawy głównej. Uprawa międzyplonu pozwala na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób, a także po przyoraniu resztek międzyplonu dostarcza składniki pokarmowe do gleby. W czasie wzrostu rośliny międzyplonu korzystają z wody oraz w pewnym stopniu wysuszają glebę, jednak po zbiorach zostawiają w glebie dużo miejsca dla wody pochodzącej z opadów atmosferycznych, a dodatkowo pozwalają na zwiększenie zawartości substancji organicznej gleby. Jako rośliny uprawiane na międzyplon zazwyczaj stosuje się mieszanki zbożowo-strączkowe i motylkowo-trawiaste.
Należy pamiętać, że rezygnacja z uprawek pożniwnych jest ogromnym błędem agrotechnicznym, zwłaszcza w okresie suszy. Uprawki pożniwne nie należy zostawiać na ostatnią chwilę, tak jak może to przyczynić się do negatywnego wpływu na wzrost i rozwój roślin następczych. Precyzyjne oraz terminowe wykonanie zabiegów po okresie zbiorów pozwoli zapewnić lepszy wzrost, rozwój oraz plonowanie roślin następczych.
Autor: Mariya Halka – Specjalista ds. Rejestracji Synthos AGRO