Czyste pole, lepszy plon – czyli skuteczne zwalczanie chwastów w rzepaku ozimym

Rzepak ozimy potrzebuje około 75-80 dni jesiennego wzrostu, by prawidłowo się rozwinąć i przygotować do okresu zimowego spoczynku. W czasie kiedy rośliny dopiero się rozwijają są szczególnie podatne na presję ze strony chwastów, szkodników i chorób grzybowych. Aby skutecznie ograniczyć czynniki stresowe, rolnicy stosują różne rozwiązania, m.in. wykorzystują odpowiednio dobrane środki ochrony chemicznej.

Ochrona plantacji rzepaku

Jednym z kluczowych elementów skutecznej ochrony plantacji już od wczesnych faz rozwoju rzepaku jest zwalczanie chwastów, które konkurują z młodymi roślinami o wodę, światło i składniki pokarmowe. Właśnie dlatego tak istotne jest zastosowanie odpowiednio dobranych herbicydów – zarówno w zabiegach przedschodowych, jak i powschodowych – które pomogą ograniczyć zachwaszczenie i stworzyć rzepakowi optymalne warunki do wzrostu przed zimą. Współzawodniczenie roślin z chwastami prowadzi m.in. do zaburzenia ich prawidłowego wzrostu (nadmierne wyrastanie pędu), czy zwiększenia podatności na wymarzanie. Następstwa te mogę w sposób bezpośredni ograniczyć wydajność plonotwórczą rzepaku – zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym.

W uprawie rzepaku ozimego można spotkać chwasty wieloletnie (m.in. perz właściwy) oraz jednoroczne (ozime i jare). Chwasty ozime, mogą stanowić istotne zagrożenie dla wspomnianej rośliny uprawnej – w okresie wczesnowiosennym szybko wznawiają wegetację i są bardziej uciążliwe niż ich formy jare. Przykładem chwastów zimujących mogą być: przytulia czepna, gwiazdnica pospolita czy tasznik pospolity. Co więcej, często przedplonem dla rzepaku są zboża, wobec tego presja ze strony niepożądanych gatunków trawiastych (samosiewy zbóż, perz, miotła zbożowa, wyczyniec polny) może być znacząca. Szkodliwość chwastów, poza bezpośrednim współzawodnictwem z rośliną uprawną polega również na pośrednim negatywnym oddziaływaniu. Mowa tu m.in. o tworzeniu dogodnego środowiska bytowania szkodników (dla przykładu: chowacz czterozębny i chowacz podobnik czy słodyszek rzepakowy) i patogenów (powodujących dla przykładu: zgorzel siewek czy suchą zgniliznę kapustnych). Pośrednia szkodliwość obecności chwastów na stanowisku uprawy także może przyczynić się do utraty plonu.

Chwasty w rzepaku – jak zwalczać?

Eliminacji chwastów można dokonać wykorzystując herbicydy działające doglebowo (Hadar 360 CS, Marqis 360 CS, Clematis 480 EC), doglebowo lub nalistnie (Hiperkan 500 SC, Effendi 500 SC, Metkan 500 SC) oraz nalistnie (Esorio 150 EC, Flutax 150 EC, Grastop 150 EC). Oferowane przez Synthos Agro środki umożliwiają zwalczenie szerokiego spektrum chwastów – zarówno jedno- jak i dwuliściennych. Produkty doglebowe takie jak Hadar 360 CS,Marqis 360 CS (zawierające chlomazon 360 g/l) oraz Clematis 480 EC (zawierający chlomazon 480 g/l) są rekomendowane do aplikacji bezpośrednio po siewie rzepaku (najpóźniej do 3 lub 5 dni), na starannie uprawioną (bez grud) glebę. Zawarta w nich substancja aktywna – chlomazon działa w czasie ich kiełkowania, prowadząc do zahamowania syntezy karotenoidów. Jeśli chwasty po oprysku w ogóle wzejdą – to są pozbawione barwnika. Z kolei, nie mogąc prowadzić podstawowych procesów życiowych – szybko zamierają. Ich całkowite zamieranie następuje z reguły po 5-7 dniach po wschodach. Mocną stroną substancji aktywnej chlomazon jest wysoka skuteczność wobec trudnych do zwalczania chwastów jak przykładowo przytulia czepna.

Hadar 360 CS czy Marqis 360 CS to produkty o formulacji zawiesiny mikrokapsuł, która sprzyja dłuższemu i bardziej efektywnemu działaniu produktu. Z kolei, kontrolowane i wydłużone uwalnianie substancji aktywnej może zminimalizować ryzyko wystąpienie zachwaszczenia wtórnego, bądź działania fitotoksycznego środka. Podsumowując formuły CS pozostają jednymi z najbardziej zaawansowanych typów formulacji środków ochrony roślin na świecie. Są to zazwyczaj formulacje nowej generacji. Gdy formulacje CS są rozcieńczane wodą w zbiorniku opryskiwacza, tworzą spontaniczną zawiesinę. Z punktu widzenia formulacji, rozcieńczona emulsja po rozpyleniu umożliwia bardziej równomierne i dokładne nakładanie składnika aktywnego, co jest niezbędne do skutecznej kontroli chwastów. Możliwe jest stosowanie formulacji CS w celu kontrolowanego lub opóźnionego uwalniania pestycydów, a także zapewnienia lepszej ochrony przed toksycznymi składnikami aktywnymi. Nie wymaga stosowania przez rolnika dodatkowych adiuwantów zewnętrznych.

Herbicydy przeznaczone do aplikacji doglebowej lub nalistnej – tj. Hiperkan 500 SC, Effendi 500 SC, Metkan 500 SC, zawierają metazachlor (500 g/l) stanowiący substancję czynną zaliczaną do inhibitorów biosyntezy kwasów tłuszczowych.

Długołańcuchowe kwasy tłuszczowe odgrywają kluczową rolę w procesach podziału i ekspansji komórek roślinnych. Metazachlor wnika do chwastów przez korzenie i hypokotyl (najniższa część łodygi). Mechanizm jego działania polega na zahamowaniu podziału komórek oraz syntezy kutyny i wosku kutykularnego. W konsekwencji następuje zahamowanie wzrostu siewek chwastów, a dodatkowo – ograniczenie wykształcania warstwy ochronnej przed działaniem czynników zewnętrznych, co pogłębia ich stres fizjologiczny. Metazachlor najlepiej działa na młode chwasty, dlatego stosowany jest przedwschodowo lub w fazie wczesnych wschodów. Środki Hiperkan 500 SC, Effendi 500 SC, Metkan 500 SC można stosować jesienią, bezpośrednio po siewie, ale przed wschodami rzepaku (BBCH 00-05) lub po wschodach gdy rośliny rzepaku mają co najmniej 1 parę liści (BBCH 11-12),  a chwasty są w fazie liścieni do fazy 2 liści (przytulia czepna w fazie liścieni). Możliwość stosowania metazachloru w zabiegach przedwschodowych oraz wczesnopowschodowych, czyni go wszechstronnym i ekonomicznym rozwiązaniem w walce z chwastami.

Uzupełnieniem oferty herbicydowej Synthos Agro w ochronie rzepaku ozimego są graminicydy – nalistne środki Esorio 150 EC, Flutax 150 EC oraz Grastop 150 EC, eliminujące uciążliwe chwasty jednoliścienne (samosiewy zbóż, perz właściwy, miotła zbożowa, chwastnica jednostronna). Produkty bazują na substancji aktywnej fluazyfop-P-butylowy (150 g/l) odpowiadającej za zahamowanie procesu biosyntezy lipidów, kluczowych w procesie wzrostu komórek roślinnych. Wspomniane graminicydy należy stosować na chwasty roczne od fazy 2 liści do początku krzewienia, a na chwasty wieloletnie w fazie 4-10 liści. Zamieranie roślin niepożądanych widoczne jest po upływie 2-3 tygodni od oprysku. Ich intensywny rozwój, ciepła pogoda i dostatecznie wilgotna gleba przyśpieszają działanie środków. 

Kompleksowe podejście do zwalczania chwastów

Aby zwiększyć spektrum zwalczanych chwastów w uprawie rzepaku, wspomniane środki można stosować w mieszaninie – dla przykładu dobrym połączeniem jest:

– metazachlor i chlomazon: Hiperkan 500 SC, Effendi 500 SC, Metkan 500 SC 1,5 l/ha + Hadar 360 CS, Marqis 360 CS 0,25 l/ha lub Clematis 480 EC 0,2 l/ha (stosowanie bezpośrednio po siewie, ale przed wschodami rzepaku (BBCH 00-05));

– fluazyfop-P-butylowy i adiuwant olejowy: Esorio 150 EC, Flutax 150 EC, Grastop 150 EC 0,5 – 1,5 l/ha + Oleo 84 EC 1,5 l/ha (dawka środków zawierających fluazyfop-P-butylowy uzależniona od zwalczanych chwastów: samosiewy zbóż 0,5 l/ha, perz właściwy: 1,5 l/ha, miotła zbożowa: 0,75 l/ha; stosowanie od fazy 2 liści do fazy 4 liści (BBC 12-14)).

Podany wyżej program ochrony herbicydowej rzepaku zapewnia skuteczną ochronę przed chwastami jednorocznymi jedno- i dwuliściennymi. Umożliwia eliminację chwastów takich jak m.in.: bodziszek drobny, gwiazdnica pospolita, maruna nadmorska, przytulia czepna, tasznik pospolity, fiołek polny, samosiewy zbóż ozimych oraz jarych, perz właściwy czy miotła zbożowa. Stosowanie różnych substancji aktywnych o odmiennym mechanizmie działania zwiększa efektywność zabiegów odchwaszczania rzepaku. A łączenie środków w mieszaniny pozwala dostosować strategię do składu gatunkowego chwastów i warunków siedliskowych.

Autorzy:

Aneta Lisowska, Magdalena Kostecka

Dział Wsparcia Technicznego i Rozwoju, Synthos Agro